- Τι είναι η κνίδωση; Τι μορφές έχει και πως τη διακρίνουμε;
Η κνίδωση είναι μια από τις πιο συχνές παθήσεις του δέρματος.
Χαρακτηρίζεται συνήθως από βλάβες στο δέρμα που έχουν πομφό και ερυθρότητα μαζί με κνησμό («ξύσιμο») όπως φαίνεται στις φωτογραφίες 1 έως και 5.
Η κνίδωση όταν διαρκεί λιγότερο από 6 εβδομάδες θεωρείται οξεία, αντίθετα όταν διαρκεί πάνω από 6 εβδομάδες ονομάζεται χρονία.
Την χρόνια κνίδωση την διακρίνουμε σε δύο κατηγορίες κυρίως:
- Σε ιδιοπαθή ή αυτόματη όταν δεν υπάρχει κάποιος εξωτερικός παράγοντας που να την προκαλεί. Εμφανίζεται αυτόματα και απρόβλεπτα. Είναι η συνηθέστερη μορφής χρόνιας κνίδωσης.
- Σε φυσικές κνιδώσεις όπως ο δερμογραφισμός, η κνίδωση εκ ψύχους, η χολινεργική κ.ά. , στις οποίες κάποιος εξωτερικός παράγοντας όπως το η τριβή, το ψύχος ή η αυξημένη θερμοκρασία προκαλούν το εξάνθημα.
- Τι σχέση υπάρχει μεταξύ κνίδωσης και αγγειοοιδήματος;
Η κνίδωση συνοδεύεται συχνά από μια άλλη δερματολογική εκδήλωση , το αγγειοίδημα , που είναι οίδημα του υποδορίου ιστού, σε περιοχές όπως τα π.χ. χείλη, τα βλέφαρα και αλλού (φωτογραφίες 6-8).
Το αγγειοίδημα μπορεί είτε να συνοδεύει μια κνίδωση , είτε και να εμφανίζεται μόνο του.
Όταν εμφανίζεται μόνο του μπορεί να οφείλεται σε μια αλλεργική αντίδραση, σε λήψη φαρμάκων ( ΜΣΑΦ όπως η ασπιρίνη, αντιυπερτασικά –αναστολείς του μετατρεπτικού ενζύμου Α-ΜΕΑ) , να αποτελεί εκδήλωση του κληρονομικού ή επίκτητου αγγειοοιδήματος ή να είναι ιδιοπαθές , δηλ. δεν ανευρίσκεται αιτιολογία παρά τον λεπτομερή κλινικοεργαστηριακό έλεγχο.
- Τα άτομα με χρόνια κνίδωση είναι αλλεργικά; Έχει σχέση με την αναφυλαξία ή το αναφυλακτικό σοκ;
Τα άτομα με χρόνια κνίδωση δεν έχουν περισσότερο άσθμα, ρινίτιδα, ατοπική δερματίτιδα και αυξημένη ανοσοσφαιρίνη E σε σύγκριση με το γενικό πληθυσμό, δηλαδή δεν είναι περισσότερο ατοπικά . Ούτε κινδυνεύουν από αναφυλαξία περισσότερο σε σχέση με το γενικό πληθυσμό.
Το εξάνθημα της χρόνιας κνίδωσης αφορά το δέρμα. Αν υπάρχουν συμπτώματα και από άλλα συστήματα) , τότε χρήζει αλλεργιολογικής εκτίμησης.
- Πόσο διαρκεί η χρόνια κνίδωση; Υπάρχουν παράγοντες που να προβλέπουν αν θα διαρκέσει λιγότερο ή περισσότερο;
Η χρόνια κνίδωση είναι μια απρόβλεπτη πάθηση. Υπάρχουν περίοδοι ύφεσης και έξαρσης. Η χρόνια κνίδωση , όπως ξαφνικά εμφανίζεται , έτσι και ξαφνικά εξαφανίζεται. Άλλοτε εμφανίζεται καθημερινά και άλλοτε με υποτροπιάζοντα χαρακτήρα, δηλαδή εναλλάσσονται περίοδοι με εξάνθημα και χωρίς εξάνθημα.
Μέσα σε ένα χρόνο οι μισοί περίπου ασθενείς δεν θα πάσχουν. Οι μελέτες δίνουν ποσοστά τερματισμού από 20% ως 85% σε ένα χρόνο. Στα 3 έτη, το ποσοστό αυτό φθάνει στο 90%.
Σε άτομα με έντονες εκδηλώσεις κνίδωσης, με συνοδό αγγειοίδημα, με θετικό τεστ αυτολόγου ορού, που παρουσιάζουν ταυτόχρονα δερμογραφισμό ή κνίδωση εκ πίεσης πιθανότατα η νόσος να διαρκέσει περισσότερο.
Έτσι σε μία μελέτη, ασθενείς με ήπια νόσο κανείς δεν έχε κανένας κνίδωση στα 2 χρόνια, ενώ σε μέτρια-σοβαρή νόσο είχε ακόμη κνίδωση το 60% στα 2 έτη και το 30% στα 5 έτη.
- Γιατί ονομάζεται χρόνια ιδιοπαθής ή αυτόματη κνίδωση (chronic idiopathic or spontaneous urticarial);
Η χρόνια κνίδωση εμφανίζεται συνήθως χωρίς να υπάρχει συγκεκριμένο εμφανές ερέθισμα ή αίτιο, για αυτό και πρόσφατα την ονόμασαν χρόνια αυθόρμητη κνίδωση (chronic spontaneous urticaria).
Αυτό έγινε για να διακριθεί από άλλες χρόνιες κνιδώσεις , στις οποίες φυσικά ή άλλα ερεθίσματα προκαλούν κνίδωση όπως π.χ. το κρύο νερό ή κρύος αέρα (κνίδωση εκ ψύχους) (φωτο), η ζέστη (χολινεργική κνίδωση) (φωτο), η έντονη πίεση σε ένα σημείο του σώματος ( κνίδωση εκ πίεσης ), είτε η τριβή ( όπως π.χ. ο δερμογραφισμός). (φωτο)
Στη χρόνια κνίδωση κάποιες φορές η πίεση (π.χ. στα σημεία που πιέζουν τα εσώρουχα) μπορεί να παίζει ρόλο.
- Ποια είναι τα αιτία της χρόνιας κνίδωσης; Τι την προκαλεί; Παίζουν ρόλο οι τροφές , το στρες, άλλες παθήσεις;
Στη μέγιστη πλειοψηφία τα αίτια της χρόνιας κνίδωσης είναι ακόμη άγνωστα. Σε λίγες περιπτώσεις μπορεί να βρεθεί κάποιο άλλο υποκείμενο νόσημα που την προκαλεί.
Κατά καιρούς έχουν θεωρηθεί διάφοροι παράγοντες ότι την προκαλούν, χωρίς όμως να έχει αποδειχθεί κάποια σχέση ή να υπάρχει ασαφής συσχέτιση. Τέτοιοι παράγοντες είναι οι τροφές, το ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού (Helicobacter pylori), η αυτοάνοση θυρεοειδίτιδα (Hashimoto), ψυχικό στρες.
- Προκαλούν οι τροφές χρόνια κνίδωση;
Πολλοί ασθενείς υποβάλλονται σε δίαιτες ,κάποιες φορές ιδιαίτερα αυστηρές - εξαντλητικές , αλλά στη μέγιστη πλειοψηφία δεν έχουν κανένα αποτέλεσμα, εκτός από το να αδυνατίζουν τον ασθενή και να εξαντλούν φυσικά με προφανή αποτέλεσμα για την ποιότητα της ζωής του. Δεν υπάρχουν ορθά τεκμηριωμένες επιδημιολογικές μελέτες που να υποστηρίζουν τις τροφές ως αίτιο της χρόνιας κνίδωσης.
Πολλές φορές συγχέεται με την τροφική αλλεργία. Η τροφική αλλεργία υπάρχει ως οντότητα, αλλά έχει άλλη κλινική εικόνα. Σε περίπτωση αμφιβολίας ή διαγνωστικής σύγχυσης, χρήσιμη είναι η αλλεργιολογική εκτίμηση.
Ως εκ τούτο ο ρόλος κάποιας τροφής είναι συνήθως αποτέλεσμα τυχαίας σύμπτωσης και όχι σχέση αιτιολογική.
- Ποιος είναι ο ρόλος του ελικοβακτηριδίου του πυλωρού (Helicobacter pylori) στη χρόνια κνίδωση;
Μελέτες σε χρόνια κνίδωση ανέφεραν αυξημένη παρουσία λοίμωξης από Helicobacter pylori. Σε επόμενες μελέτες με σκοπό τη βελτίωση της χρόνια κνίδωσης με την φαρμακευτική εκρίζωση του ελικοβακτηρίδιου δεν φάνηκε θεραπευτική ωφέλεια.
Ως εκ τούτο ο ρόλος του ελικοβακτηρίδιου είναι μικρός και αμφίβολος . Ίσως μπορεί να παίζει ρόλο εξατομικευμένα σε κάποιες περιπτώσεις ασθενών.
- Ποια η σχέση των παθήσεων του θυρεοειδούς και της χρόνιας κνίδωσης;
Είναι γνωστή η συσχέτιση της χρόνιας κνίδωσης με την παρουσία αντιθυρεοειδικών αντισωμάτων και με τη θυρεοειδίτιδα Hashimoto.
Περίπου 1 στους 4 ασθενείς με χρόνια κνίδωση θα έχουν αντισώματα έναντι του θυρεοειδούς.
Κάποια άτομα με χρόνια κνίδωση θα έχουν και θυροειδίτιδα Hashimoto.
Πάντως η σωστή ρύθμιση της θυρεοειδικής λειτουργίας από τον ενδοκρινολόγο δεν βελτιώνει τη χρόνια κνίδωση.
Έτσι χρόνια κνίδωση και θυρεοειδίτιδα Hashimoto συχνά συνυπάρχουν μέσα σε ένα πλαίσιο αυτοάνοσης προδιάθεσης σε κάποιους ασθενείς , χωρίς όμως η μία πάθηση να αποτελεί αιτία της άλλης.
- Παίζουν ρόλο ψυχολογικοί παράγοντες και stress στη χρόνια κνίδωση;
Μελέτες έχουν δείξει ότι πριν την έναρξη της χρόνιας κνίδωσης υπάρχει αυξημένη πιθανότητα να υπάρχει κάποιο τραυματικό γεγονός.
Αλλά από την άλλη δεν υπήρχε σχέση μεταξύ της ύπαρξης τραυματικού γεγονότος και το πόσο σοβαρή θα είναι η χρόνια κνίδωση.
Επίσης ψυχολογικές θεραπείες δεν φάνηκε να βελτιώνουν τη χρόνια κνίδωση ,αν και δεν υπάρχουν πολλές μελέτες για το θέμα αυτό.
Άγχος, κατάθλιψη και άλλες ψυχικές διαταραχές συχνά συνυπάρχουν στη χρόνια κνίδωση.
Πιθανώς η ίδια η κνίδωση , ιδιαίτερα ο έντονος κνησμός με την επακόλουθη διαταραχή του ύπνου και το απρόβλεπτο των επεισοδίων να προκαλεί κατάθλιψη στους ασθενείς.
Συμπερασματικά το στρες μπορεί να δρα ως εκλυτικός παράγοντας ή να επιδεινώνει τη χρόνια κνίδωση , αλλά και η χρόνια κνίδωση μπορεί να προκαλεί στρες στον ασθενή.
- Πόσο επηρεάζει η χρόνια κνίδωση την ποιότητα της ζωής των ασθενών;
Η χρόνια κνίδωση επηρεάζει σημαντικά και πολυποίκιλα την ζωή των ασθενών. Ο έντονος κνησμός ,η απρόβλεπτη εμφάνιση του εξανθήματος, τα συνεχόμενα επεισόδια επηρεάζουν τον ύπνο, την εργασία , την κοινωνικότητα, τις προσωπικές επαφές, την ξεκούραση , την προσωπική φροντίδα και συνολικά την καθημερινότητα των ασθενών.
Όσο πιο σοβαρή είναι η χρόνια κνίδωση , τόσο περισσότερο επηρεάζεται η ποιότητα της ζωής των ασθενών
Σε μελέτη βρέθηκε ότι η χρόνια κνίδωση επηρεάζει την ποιότητα ζωής , στο ίδιο βαθμό που επηρεάζεται σε ασθενείς με στεφανιαία νόσο, οι οποίοι περιμένουν να υποβληθούν σε χειρουργείο.
- Τι κόστος αποτελεί για την κοινωνία η χρόνια κνίδωση;
Οι κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις από τη χρόνια κνίδωση είναι σημαντικές. Οι επισκέψεις σε γιατρούς και εξωτερικά ιατρεία, οι νοσηλείες, οι εργαστηριακές εξετάσεις, τα φάρμακα , αλλά και η απουσία από την εργασία ή η μειωμένη παραγωγικότητα λόγω της νόσου αποτελούν σημαντικές οικονομικοί παράμετροι.
Λαμβάνοντας υπ’ όψιν τα παραπάνω, σε μελέτη στη Ευρωπαϊκή Ένωση βρέθηκε ότι κάθε ασθενής με χρονία κνίδωση στοιχίζει στο σύστημα υγείας κατά μέσο όρο 2128 ευρώ ανά χρόνο. Αν θεωρήσουμε ότι στη Ελλάδα έχουμε (0,5-1% του γενικού πληθυσμού) κάθε χρόνο περίπου 50.000 με 100.000 ασθενείς , το ετήσιο κόστος είναι μεταξύ 100 και 200 εκατομμύρια ευρώ.
- Πόσο συχνά εμφανίζεται η χρόνια κνίδωση και σε ποιες ηλικίες;
Η κνίδωση ( μαζί οξεία και χρονία) είναι πολλή συχνή, 10% με 20% του γενικού πληθυσμού θα την εμφανίσει κατά τη διάρκεια της ζωής του.
Μέσα σε ένα χρόνο το 0.5% με 1% του πληθυσμού θα πάσχει από χρόνια κνίδωση.
Στις μισές περιπτώσεις θα συνοδεύεται από αγγειοοίδημα .
Πιο συχνά εμφανίζει σε άτομα 20 με 40 ετών και συνηθέστερα σε γυναίκες.
Δεν έχει σχέση με την επίπεδο εκπαίδευσης, το εισόδημα ή τον τόπο κατοικίας ή την φυλή του ασθενούς.
- Πότε χρειάζεται εργαστηριακό έλεγχος ( «εξετάσεις») ; τι μπορεί να δείξουν;
Σε περιπτώσεις με σοβαρή νόσο ή ανθιστάμενη στα φάρμακα ή αν υπάρχουν άλλα ευρήματα από την κλινική εξέταση ,χρήσιμος είναι ένας εργαστηριακός διαγνωστικός έλεγχος. Νόσημα που πολύ σπάνια μπορεί να συνοδεύουν την χρόνια κνίδωση είναι αυτοάνοσα ( νοσήματα του συνδετικού ιστού ) ή αιματολογικά σε ποσοστό λιγότερο από 1% των ασθενών.
Σε ένα μικρό αριθμό ασθενών χρειάζεται και βιοψία δέρματος, όταν υπάρχει κλινική ή εργαστηριακή υποψία, με σκοπό να αποκλεισθεί ή να επιβεβαιωθεί η διάγνωση της κνιδωτικής αγγειίτιδας, που απαιτεί διαφορετικό χειρισμό στη διάγνωση και στη θεραπέια.
- Ποια είναι η θεραπεία της χρόνιας κνίδωσης. Υπάρχουν φάρμακα ,που αν τα πάρω, μπορώ να σταματήσω την πάθηση;
Η θεραπεία της χρόνιας κνίδωσης δεν είναι πάντα εύκολη. Σε ένα ποσοστό 10% δεν ανευρίσκεται κάποιο αίτιο και έτσι δεν υπάρχει η δυνατότητα της αιτιολογικής αντιμετώπισης της νόσου.
Έτσι κατά κύριο λόγο η θεραπεία είναι συμπτωματική με σκοπό την καταστολή του εξανθήματος της χρόνιας κνίδωσης , του κνησμού και της αποκατάστασης της ποιότητας ζωής των ασθενών. Πολλές φορές όταν διακόπτουμε τα φάρμακα , το εξάνθημα επιστρέφει.
Η συμπτωματική θεραπεία γίνεται κατά κύριο λόγο με τη χρήση αντιϊσταμινικών νεώτερης γενιάς. Οι μισοί ασθενείς, συχνά δεν ανταποκρίνονται ή ανταποκρίνονται μερικώς, με αποτέλεσμα να χρειάζονται μεγαλύτερες δόσεις αντιϊσταμινικών ή αλλαγή του αντιϊσταμινικού.
Σε ανθιστάμενες μορφές θέση έχουν τα κορτικοστεροειδή. Επίσης το μονοκλωνικό αντίσωμα ομαλιζουμάμπη χρησιμοποιείται τα τελευταία έτη με ιδιαίτερα καλά αποτελέσματα και σημαντική ασφάλεια, αποτελώντας μια καινοτόμο λύση. Επίσης εχει χρησιμοποιηθεί και η κυκλοσπορίνη με καλά αποτελέσματα, αλλά και παρενέργειες.
Η θεραπεία θα πρέπει να γίνεται από ειδικό ιατρό στην αντιμετώπιση της χρόνιας κνίδωσης, που θα σταθμίζει την θεραπευτική ωφέλεια , τις παρενέργειες, το κόστος της κάθε θεραπείας και θα παρακολουθεί την ανταπόκριση του ασθενούς.
Εικόνα 1. Κνίδωση
Εικόνα 2.Κνίδωση
Εικόνα 3 .Κνίδωση
Εικόνα 4. Κνίδωση
Εικόνα 5. Κνίδωση
Εικόνα 6. Αγγειοίδημα χείλους
Εικόνα 7. Αγγειοίδημα βλεφάρων
Εικόνα 8. Αγγεοίδημα χείλους
ΠΟΥΛΙΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ
ΕΙΔΙΚΟΣ ΑΛΛΕΡΓΙΟΛΟΓΟΣ ΕΝΗΛΙΚΩΝ- ΠΑΙΔΩΝ